NUNHLUI

“Iengtika mani chu tienami mal hi tienami umsun anga hril ni ngai tanawng a tih” -

John Berger

Kan zin velna le mi chitin chitang ka pawlna a inthawk thil pakhat chieng deua ka

hmu tak chu, mitin el hin, ziek suok thiem in hril suok tawl naw hai sienkhawm,

tienami, nunhlui ngainuom um tak chu ei lo nei seng ti hi a nih. Mani chanchin

amanih mani hun liem ta hnung hai lungkuoi tak le thu lungrun deua ziek suok thei

hai hi ngaisang an um ka tih hle. Thu le hla huong ah hin chu hla(a thlûk neia, a saka

sak chi) hi poetry hnuoi chara ka si kumkhuo a nih. A fira, a taka, thu tluongthlam a

nih a. Novel ziektu hai chun an dittawka in thintlâk theina hmun le hun an neia, an

dit dan dan in ‘character’ hai pawtfan kuol theia, a vawrtawp boruok hang siem ding

khawm an duthusam in anlo thaw thei hlak.

Hlaphuok thiem le hlaziektu hai ruok chu an ziekfung an hang chelek kuol velna

ding, thuok an hang lak na ding le hang inphel thawlna ding hmun an nei chin hle.

Chuong ang hun tawite suonga a ngaitu hai lungril tawk sia, mi themthei le a ngaitu

hai lungril ah ram an lak hman a ṭul si. Hun tawite le thumal tlawmte hmanga hawl

kim si, mi lungril hne hman chu thil awl ai lo tak a nih. Hi lei hin a nih

hlaphuokthiem hai hi ka ngaisanga, an lungril tlêkdan le an lungril puthmang hai hi

ka chîk rawp el a nih..Hun tawite sunga hla lungkuoi em em phuok theitu hai hi an

“mak” ka ti lungril hlak.

Ieng ang mi khawm ni inla, misuol khawm, mi nunrawng le mi tha hai khawma

‘NUNHLUI’ tia kokir nuoma ngai ngawi ngawi ding chu neiseng ei tih.. Ienga anga

hun hmangṭha lo hai khawma an hun hmang ta laia inchiktlak le Nunhlui ngaium tia

hrilding chu mani hringnun lamtluong a hin chu ei nei seng. Hi lei hin a nih Nunhlui

ngaina hla hin mitin na a fu êm em a, mi ngaihlut le mi lunglai a kuoi em em el

chuh! Hmar hlasakthiem laia hming lo ser ta hnung, a hla ‘NUNHLUI’ hmanga

ṭhanghlui le ṭhangthar hai lungrila hlui thei talo ding Pi Lalramthang in thu mawi em

ema nunhlui ngaina thu a phuoka a sak hin mihriem nunhlui nei hrim hrim hai

lunglai ah chu an nunhlui ngaina suk suokin in ngaitir zuol em em a tih.

“Hun le kumhlui inher liem in

Kan hlimlai nun a liempui tah.

Kumthar, thingtin hna an hung thar

Kan nunhlui thar silo”

Ei nunhlui hai hi chu kum tamtak liempui sienkhawm, kirzai rel lovin an mi

hnungsawn zing ela, kum le ni hai chu liem sienkhawm athar in ami hung tlâktleng

pek hlak, thinga hna hai khawm an vuoia, hnuoi ah an thla khawma hna thar hung

indâwn nawkin an pâr nawk hlak. Amiruokchu hun le ni hai inher liemin ei hun

khawm alo liempui el rawi si, ngai leia chel sawng thei nilo, hun le kum hai inher

liemin ei hun hlimum tak tak hai khawm nunhluia inchang din alo liempui hlak si

maw

"Khuoromei sawrthla zam kar ah;

Umkhawsawt rieng dawnlung kan vai

Nauvang nuia hlimlai nun kha

Ka kokir an rel nawh.”

Khuonu kutsuok mawizie hrilfiena laia hmei umlo ding chu sawrthla khi ni ngei a tih. A tu khawma

a mawizie ei hrieta, sawrthla hnuoia hmangaina biethu inhlan hin a mawizie a suk famkim hlea, lung a awi tawk hle a nih. Amiruokchu chuong hun hai khawm chu nunhluia inchangin, tienlai an chang zo ta si. Beiseina thar petu romei inzam velna kara sawrthla eng mawitak khawmin, nunhlui hai kha kokir an rel thei bik naw maw..

"Biethu tinkim ei tuorem sa;

Khuoi ang inkhela thamral hnung

D lunglai ruokte ah tharin

Ngaichâng um veng a tim?”

Biethu tuorem sa hai thamral el ding hi chu hmangaitu lunglaia a chu tourthiem a harsa hle, bithu d intiem hun laia hmagina kha chuoi lovin ala pangai zing bawk si. Nisienlakhawm chuong biethu hai khawm chun hun in liem puin khuoi angin vanlai zawla an thamral zo ta si maw...D hlui lunglaia thar ni umin ngai leia dawnkir ni um hlak a tim aw?

“An lang saw tlâng hmar tieng ram sawh;

Tienna ei ṭuona hmun hlui kha

Hramthiem lelte’n thing ridiem lêr ah

Nunhlui ngaihla lo rem”

Biethu tinkim tuoremna hmun le tiena lo tuona hmun hai chu in dang lovin nunhlui ruok chu kokir

reng rel lovin an dang tah. A tlang le muol, nau anga hlimna hmun khawm hramthiem lelte kieu

vawng vawng ha’n nunhlui kokir ruollo hai ngai leiin thing lera hai zatin sak in nunhlui ngaihla

amten anlo rem zo an tah..

Hi hla thu Pi Lalramthang in a ziek lai hi a khawsawt umtlak lai tak a ni ding hi ka ringhlel naw. A

hawna ruolhai leh in “haw haw” thei hlak nichi lo. Mani chauva chet a ngaina ruom ani leiin pasaltha mal tlat ngam naw hai ta ding chun nunhlui ngaina hla phuok rawk el chi an naw. A sak dawk lai nekin lungril le ngaituona ah ziek a ni sung hi a sawt lem dai a, Pen tui neka mithli seng rawn a ṭul chang khawm tam a tih. Hieng khawsawtna ruom nghaktu hai hi an hun laia mihai hrietthiem lo ani rawp reng a nih.Hieng ang hlaphuokthiem hi mani nina zungzam indiktak suikir nawkin, a lungril hmun kila ama khawma a fang nuom ta reng reng lo chenin hmu theiin ami hrilhrieta, lung in lengna chu a bu tha tak ani nawk lawi si maw!

“Aw ei damsung kumhai hi tienami angin ei suktawp hlak alo ni zing hlak si maw?”